İnsanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özelliği doğru ile yanlışı, güzel ile çirkini, yararlı ile yararsızı, hak ile batılı ayırt edebilecek aklıdır. Ancak akıl mukayese etme kabiliyeti ile donatılmış olsa da, fıtratının gereği olarak yaratılışında var edilen inanma ihtiyacının doğru bir tercihle sonuçlanmasını sağlayan kalptir.
İslam kişilerin inanç değerlerini düzenlediği gibi, hayatındaki her alanı da düzenleyip belli kaideler ve kurallar getirir. Biz Müslümanlar bu kaidelerin bazılarını bilmekle beraber birçoğundan habersiz olduğumuz gibi, öğrenme ihtiyacı da duymamaktayız. Şöyle de bir gerçek var ki, öğrendiğimiz birçok hükmü de sanki bilmiyormuş gibi davranarak imanımızda ki zafiyeti ortaya koymaktayız.
Aklı ile düşünen, kalbi ile karar veren insan bu sebeple eşrefi mahlûk olarak kabul edilmiş ve Rabbimiz tarafından değerli kılınmıştır. Ancak insan akıl gibi eşsiz bir nimetle donatılmış olsa da onu haktan yana kullanmadığı takdirde canavara dönüştüğüne dair de tarihte birçok örnek vardır. Bu açıdan Aklın iyi ve güzel olana yönelmesi için ise bir rehbere ihtiyacı olduğu yadsınamaz bir gerçektir.
İnsan doğumla başlayıp ölümle biten yalancı bir hayat yaşarken zanneder ki hiç ölmeyeceğim. Her gün okunan salâları duyarda, bir gün kendisinin de salâsının okunacağı gerçeğini görmek istemez. İnsan böylesine dünyaya bağlanınca da ahret yurdu için kendisine vaat edilen cenneti dünyada yaşamaya kalkarak ona giden yolda her şeyi mubah görecek hale gelir.
İnsanoğlu dünya denen bu geçici âlemde birçok imtihan ile sınanırken, Müslüman bu sınanmanın kişinin ebedi hayattaki yerini belirleyeceğine ve Allah’ın her nefse ancak kaldırabileceği kadar yük yükleyeceğine iman eder. Nitekim Rabbimiz kerim kitabında şöyle buyurmaktadır: لَا يُكَلِّفُ اللّٰهُ نَفْساً اِلَّا وُسْعَهَاؕ “Allah hiç kimseye kaldırabileceğinin üstünde bir yük yüklemez.”
İnsanoğlu kendini bilmeye başladığı andan itibaren arzu ve istekleri kabarmaya başlar. Bazen öyle bir hale gelir ki, patlamaya hazır bir volkan gibi olur. Ancak gün gelir de musibetlerle karşı karşıya kaldığında bütün arzularının aslında boş bir yalandan ibaret olduğunu anlar. Sonrasında Rabbine sığınır, Rabbi de lütfü ile onu belalardan uzaklaşınca bu sefer eskisinden daha fazla azgınlaşır.
