TİCARETTE HELAL KAZANMANIN ÖNEMİ

Değerli Kardeşlerim:

Bizler Rabbimizin takdiri ile yemeye, içmeye, giyinmeye, meskene, bineğe ve benzeri birçok şeye ihtiyaç duyan muhtaçlı bir varlığız. Bu ihtiyaçları gidermek için çalışmak zorunda olan bizlerin sınırlarını belirleyen, her hususta olduğu gibi dinimiz İslam'dır.

Bu noktada Müslüman'ın en dikkat edeceği husus dünya ile ahret dengesini koruma çabası içinde, Allah Resulünün bizlere öğrettiği yolu izlemektir:

Hiç ölmeyeceğini zanneden biri gibi çalış, yarın ölecek biri gibi de tedbirli ol. [1]

Değerli Müslümanlar!

Hiç ölmeyecekmiş gibi çalışırken de elinin emeği ile helalden kazan, haramdan uzak dur. Çünkü insan elinin emeği ile kazandığından daha hayırlı bir kazanç elde edemez.

Allah Resulü s.a.v Davut peygamberi örnek vererek biz ümmetine şu tavsiyede bulunuyor:

Hiçbir kimse kendi elinin emeğinden daha hayırlı bir lokma yememiştir. Allah'ın Peygamberi olan Davut aleyhisselâm da kendi elinin emeğini yerdi" buyurmuştur. [2]

Bizim inancımız çalışmayı bir ibadet görürken, el açıp dilenmeyi hoş görmez. Başkasına el açmak yerine çalışmayı öngören Allah Resulü bizlere şu tavsiyeyi vermektedir:

"Sizden herhangi birinizin ipini alıp da dağdan arkasına bir bağ odun yüklenerek getirip satması, her hangi bir kişiden istemekten çok daha iyidir. (Kim bilir?) O da ya verir (minnetine girersin), yahut vermez zilletini çekersin)".  [3]

İslam dini bu hususa neden bu kadar önem vermiştir diye biraz araştıracak olursak şunu görürüz. Kendi ihtiyaçlarını göremeyen ister birey olsun, isterse devlet olsun ihtiyaçlarını giderene köle olur.

Özgürlüğün kaynağı kendi elinin emeği ile üretmek olduğunu yaşadığımız çağda çok daha net görmekteyiz.

Kazancı elde etmenin en önemli noktalarından biride ticarettir.

Peki! Ticarette Müslüman’ın dikkat etmesi gereken usuller nelerdir?

Bu noktada Müslüman'ın ilk hedefi helal dairesi içinde kalabilmek için faizden ve gayri meşru işlerden uzak durmaktır.

Rabbimiz ticaretin işleyişi ile ilgili şöyle buyurmaktadır:

يَٓا اَيُّهَا الَّذٖينَ اٰمَنُوا لَا تَأْكُلُٓوا اَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ اِلَّٓا اَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ

Ey müminler, birbirinizin mallarını gayrı meşru yollar kullanarak değil, karşılıklı anlaşmaya dayalı ticaret yolu ile yiyiniz. [4]

Helal kazanç elde etmek için dikkat edilmesi gereken kaideleri başlıklar halinde inceleyelim!

1.Ölçü ve tartıda hileden kaçınmak:

Çoğumuzun karşılaştığı bir durum olarak karşımızdakinin inancını tarttığımız ama kendimizin yaptıklarını görmediğimiz bu noktada Rabbimiz sınırları aşanlara şu uyarılarda bulunuyor:

وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفٖينَۙ اَلَّذٖينَ اِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَؗ وَاِذَا كَالُوهُمْ اَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَؕ اَلَا يَظُنُّ اُو۬لٰٓئِكَ اَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَۙ لِيَوْمٍ عَظٖيمٍۙ يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمٖينَؕ

Eksik ölçüp tartanların vay haline! Onlar insanlardan kendilerine bir şey aldıkları zaman tam ölçerler. Kendileri başkalarına bir şey ölçtükleri veya tarttıkları zaman eksik ölçer ve tartarlar. Onlar tekrar diriltileceklerini zannetmiyorlar mı? Büyük bir gün için. Öyle bir gün ki, insanlar o gün Rablerinin huzurunda divan duracaklar. [5]

2.Yalan ve yeminden kaçınmak:

Yalan ile iş yapmayı girişimcilik olarak gören zihniyetin aslında elde ettiklerinin ne olduğunu Allah Resulü s.a.v şöyle ifade ediyor:

Yalan ve yeminle malını cazip kılan kimse, Müslüman bir kimsenin malını gasp etmiş olduğu için, kendisine gazap edilmiş olarak Allah'a kavuşur. [6]

Ancak en basit alış verişte bile yalanı söylemeyi adet haline getiren sözde Müslüman karşındakileri ikna etmek içinde yemin etmekten geri durmaz. Hâlbuki onun kazancı sadece rakamlardan ibarettir.

Allah Resulü s.a.v rakamlar ile kazananların kaybettiklerini şöyle ortaya koymaktadır:

Alışverişte fazla yeminden kaçının; zira o, mala talebi artırsa da sonra bereketini giderir. [7]

Yemini alışkanlık haline getiren kardeşlerimize Rabbimizin şu beyanını tekraren hatırlatmak istiyoruz:

وَلَا تَجْعَلُوا اللّٰهَ عُرْضَةً لِاَيْمَانِكُمْ اَنْ تَبَرُّوا وَتَتَّقُوا وَتُصْلِحُوا بَيْنَ النَّاسِؕ وَاللّٰهُ سَمٖيعٌ عَلٖيمٌ

Sözünüzde durmanız, kötülükten sakınmanız ve insanların arasını düzeltmeniz için, Allah'ı yeminlerinize hedef veya siper edip durmayın. Allah, her şeyi işitir ve bilir. [8]

3.Borcu vaktinde ödemek:

Toplumda yardımlaşmanın önündeki en büyük engellerden biri verilen sözlerde durulmamasıdır. Bunun neticesi olarak bugün bizler bankaların haram olan faizine kendimizi mecbur bırakarak, Rabbimizin değerli kılıp, tavsiye ettiği borç alış verişini durdurduk.

Aslında Müslüman Allah Resulünün şu tavsiyesine uysa, bugün çektiğimiz sıkıntıların birçoğundan kurtulacağımız çok açık şekilde önümüzde durmaktadır:

Kim, ödemeyi murat ederek mal alırsa Allah, ona borcunu ödemede yardımcı olur. Kim de halkın malını itlaf etmek düşüncesiyle alırsa, Allah da onu (dünya veya ahrette) telef eder. [9]

4.Kazanma hırsı ile Rabbimize karşı olan ibadet ve itaatimizden uzaklaşmak:

Kazanacağı üç, beş kuruş için ibadeti geriye atan veya son ana bırakan Müslüman'ın kendini Mümin olarak ifade etmesinin Allah katında bir değer ifade etmeyeceğini bizlerin iyi anlaması gerekir.

Hâlbuki Müslüman'ın vasfının ne olduğunu Rabbimiz şöyle beyan ediyor:

رِجَالٌۙ لَا تُلْهٖيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللّٰهِ وَاِقَامِ الصَّلٰوةِ وَاٖيتَٓاءِ الزَّكٰوةِۙ يَخَافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فٖيهِ الْقُلُوبُ وَالْاَبْصَارُۙ

Öyle adamlar vardır ki, ne ticaret ne de alışveriş onları, Allah'ı anmaktan, namaz kılmaktan ve zekât vermekten alıkoymaz. Onlar kalplerin ve gözlerin allak bullak olduğu bir günden korkarlar. [10]

Bizler ticaretimizde ve hayatımızın her alanında Rabbimizin rızası için hareket etmesi gereken kimseleriz.

Eğer ki, ticaretimizi Allah'ın rızasını hedef alarak yaparsak Allah Resulünün şu müjdesine nail oluruz:

Doğru ve güvenilir tüccar (kıyamet günü) nebilerle, sıddıklarla ve şehitlerle beraberdir. [11]

Ticaretin ahlaklı yapıldığı, yardımlaşmanın yayıldığı, düşenin elinden tutulduğu, kardeşliğin zirve yaptığı zamanlara kavuşmak dileği ile Rabbim hepimize helal kazanç nasip eylesin!

 

---

[1] Camiu's Sağır, 11/12, Hadis No: 1201

[2] Buhari, Büyü, 15/2109

[3] Buhari, Buyu, 15/2113

[4] Nisa, 29

[5] Mutaffifin 1 - 6

[6] Müslim, İman, 63/373

[7] Buhari Büyü, 26

[8] Bakara 224

[9] Buhari, İstikraz, 2/2426

[10] Nur, 37

[11] Tirmizi, Büyu, 1/1252